• Sinirlarimizin disina mi itiliyoruz?
  • Sosyal/siyasal gelismeler sebebiyle?
  • Muhafazakarlik, buna karsi gelistirilen bir savunma mi?
• Goc, sinirlarin otesine gecmenin bir formu

1. Göç

1.1. Coklu krizler caginda gocu yeniden dusunmek (Pinar Uyan Semerci)

• Esasen siyaset bilimci ancak “sinirlari asmak gerekliligi” sebebiyle kendisini sosyal bilimci olarak goruyor
• Akademi uzerindeki yayin baskisi, interdisipliner olmayi zorlastiriyor.
• Suriye’den gelen goc dalgasindan once de goc buyuk bir gundemdi
  • (Ic) gocle gelen cocuklarin kendine ait yataga sahip olma orani, diger cocuklarin yalnizca ucte biri
• Suriye’den gelen gocmenleri bir zamanlar “misafir” kategorisine aliyorduk.
  • Bu siniflandirma, pek cok soruna gebeydi.
• Tanimlar
  • Vatandaslik, siyasal topluluga tam ve esit uyeligi ifade eder.
    • Gunumuzde vatandaslik esit haklari garanti edemiyor, bu da gocmenlik deneyimini zorlastiran etmenlerden.
  • Gocmen: Agirlikli olarak ekonomik ve sosyal sebeplerle, kendi istegiyle vatandasi oldugu ulke disina giderek yasayan kisi
    • 2023 itibariyla 280 milyon uzeri gocmen.
  • Multeci: Hakli bir zulum korkusu sebebiyle (irk, din, vs) vatandasi oldugu ulkenin disinda bulunan, bulunmaya mecbur kimse.
    • Multeciler, uluslararasi yasalar tarafindan haklara sahip.
    • Dunyada 37 milyon multeci mevcut.
    • 6 milyondan fazlasi gecici multeci kamplarinda yasiyor.
  • Siginmaci: Bir ulkeye multeci olarak kabul edilmek isteyen ve multecilik statusune iliskin yaptigi basvurunun sonucunu bekleyen kisi
• Goc, Turkiye’deki hemen her bireyin aile hikayesinde yasanan bir gercek.
  • Ic goc, (Balkanlardan) zorunlu goc, beyin gocu vb bircok goc cesidi mevcut
  • Bunu guvenlik meselesi olarak degil, cesitlilik olarak gormek mumkun.
  • Gocun yanina eklenen kelimeler, algimizi etkiliyor (insan seli, dalgasi vs)
• Coklu krizler cagi
  • Iklim, ekonomi, enerji, siyasi, savas, …
• Goc kriz mi yoksa krizlerin sonucu mu?
• Infodemi: Hizla yayilan yalan haber
  • Haberin yalan oldugu haberinden cok daha hizli yayiliyor
• Kutuplasma: Bilgi cagi, otekine dair hicbir bilgiyi almamamiza veya kendi filtremizden gecmis bilgileri almamiza sebep oluyor –> Bu da otekiyi tanimama, kutuplasmanin sebeplerinden
• Belirsizlik ve korku artikca muhafazakarlik artiyor.
  • Bunun karsisina resilliance (bireysel dayaniklilik) konabilir mi?
  • Bu dirence sahip olmayan bireyler icin sosyal guvenlik aglari saglayabilir miyiz?

1.2. Gitmek/kalmak, ya da araf (Nesli Keskinoz Bilen)

• Nereden gitmek:
  • Kendinden? Aileden? Evden? Anadilden, kulturden?
• Ilk ic goc, aileden (anneden) oteye yapilan midir?
  • Ilk oteki, dis dunya midir?
• Neden?
  • Gidilene dair nedenler: dogal, siyasal, sosyal, ekonomik nedenler
  • Gidene dair nedenler: nevrotik gidesler, sınırdurum gidisler, psikotik gidis
  • Gidis, gidenin gerekcelerini dikkate almadan dusunulemez
• Olimpiyatlarda multeciler, ilk kez kendi bayraklari altinda savastilar
  • Bayraklari can yelekleriyle ayni renklerdeydi, turuncu siyah.
• Gitmek ne demektir?
  • Yeni bir yere varmak, kaybedilenin yası, yeniye uyum.
• Nasıl ki ‘nesnenin gölgesi benliğin üstüne düșer’ (Freud, 1917, s.20), gocte de ‘ülkenin gölgesinin öznenin her daim üzerínde olduğunu’ dusunmek gerek.
  • Akhtar’in yerinden olma ile ilgili travmanın üstesinden gelebilmek için, savunmacı ve onarıcı çabalar olarak tariflediği ret, dönüş, kopyalama, kavuşma ve onarim ile ölüme karşı verilen tepkiler inkar, öfke, pazarlik, depresyon, kabullenme (Kubler-Ross, 1969) arasındaki paralellik.
  • Çünkü aslında “gitmek, biraz ölmek; ölmekse tamamen gitmektir.” Zira her gidiște acı duyarız, bir istirap yaşarız, bir şey kaybolur”. (Nancy, 2012 s.30)

1.3. Duvarlardan kamplara: gocte buyuk kapatilma donemi (Havva Nese Ozgen)

• Vatanin tarihsel hafizasi sinirlarla belirlenir.
  • Bu fiziksel sinirlarin icinde bir milli hafiza olusturulur.
• Sinirlar bir yandan devletleri mesrulastirirken bir yandan da karsitlarini yaratir.
• Hepimiz kendi ulkemizde multecilestik.
  • Ic goc, yasadigimiz mahallelerin yabanci olmasinin sebebi.
  • Evlerin icleri guvenli, tanidik.
• 2011’den bu yana dunya baska bir duzleme gecti
  • Ornegin, secerek gocmen almak.
  • Hem yeni gelen hem de vatandas yeniden tanimlaniyor.
  • Gocmenleri “terbiye etme”, bunun uzerinden vatandasa ayar verme.
• Turkiye, Cin Seddi’nden sonra en uzun sinirlari oruyor.
  • Iran, Ermenistan sinirlari dahil
  • Ote yandan “elinizde 10 metrelik bir sinir duvari varsa, bunu asmanin en iyi yolu 11 metrelik bir merdivendir”
• Yunanistan gocmen botlarini kovaladigini saklamiyor, Turkiye gocmenleri en korkunc kamp sartlarinda agirliyor, Italya devlet butcesinden gocmen avlayan korsanlar fonluyor.
• Avrupa’da gocmen tabakasi iscilestiriyor, kendi vatandaslariysa burokratlasti.
• Dublin sozlesmesine gore artik AB ulkelerindeki gocmenler, AB’ye giris yaptiklari ulkelere deport edilebiliyor.
• Bir gocmenin Almanya devletine masrafi 3800 euro.
  • Turkiye’de 1000 euro civari.
  • Yeni AB kararina gore gocmenler 12 “guvenli ulkede” depolanacak ve iltica basvurulari buralardan toplanacak.
  • Bu ulkelere gocmen basina 20.000 euro para verilecek
  • Ulkeler bu paralari gocmenlere aktaracak mi? Gocmenler, gelir kapisi mi?
  • Bu ulkelerdeki kamplarda gocmenlerin haklari korunacak mi? Insan ticaretinin onune gecilebilecek mi
  • 1951 Cenevre sozlesmesi de-facto olarak rafa kalkti.
• Gocmen gittigi yerde kendi hafizasini olusturuyor.

2. Iliskiler, standartlar ve alternatifler

2.1. LGBTI+ bireyler ve aileleri (Sahika Yuksel)

• Terapi hikayesi
  • Gay oldugunu ailesine aciklayan 27 yasinda erkek birey
    • Anne babasina kimligini acikladiktan sonra gecen bas agrisi
  • Sacini supurge etmis, devamli aglayan ve kocasini suclayan bir anne
    • Cocugu ona “torun vermedigi” icin dertleniyor.
    • “Natasalarla yatan” diger oglundan gelmeyen torunu umursamiyor.

• Bak, dinle, yonlendir
• Kayitsizlik, LGBTI+ bireylerin ruh sagligini olumsuz etkiliyor.
  • Ebebeynin, cocugun aciklamasina kayitsiz kalisi
• Benzer sekilde utanc
• Ontario’da intihar girisiminde bulunan ve kendini trans olarak tanimlayan 433 bireyin
  • %4’u ailesi tarafindan kabul goruyor
  • %60’i kabul gormuyor

2.2. Hiperdijitalizasyon caginda saglikta sinir ve sinirsizlik (Aysegul Tozeren)

• Dijital saglik, WHO tarafindan 2005 yilindan beri tartisiliyor.
  • Online terapiden uzaktan robotla yapilan ameliyatlara kadar.
• Pandemi sirasinda
  • Cin’de saglik hizmetlerinin %50’si online’a dondu
  • UK’de 48 saat icinde video saglik ilk gorusmeleri baslatildi
• Hasta birey hekimin karsisina oturdugunda tedavinin %50’si gerceklesmis sayiliyor (???)
  • Dijital acilim bunu kolaylastirir mi yoksa erisim zorluguna mi sebep olur?
• Sohbet robutu ruh sagligi cozumleri
  • 7/24 musaitlik?
  • Dunyaya dijital cozumlerle gelen kusak icin kolaylastirici?
  • Ote yandan cok kolaylasan erisim bagimliliga yol acar mi?
    • Soru: Bu kotu bir sey mi?
• Bakim yukumlulugu nerede baslar?
  • Gece saat 2’de danisandan intihar edecegine dair bir mesaj gelirse burada saglik vericinin bakim yukumlulugu var midir?
  • Bu yukumluluk nerede baslar? Mesaj geldigi/acildigi anda mi? Is saatlerinde mi? Sadece seans odasinda mi?

2.3. Surdurulebilir iliski(lenme)ler (Didem Dogan)

• Sorunlar, uyusmazliktan mi gelir?
  • Uyusmazlik sorun kaynagi olmak zorunda mi?
• Hayal kirikligi, uzuntu, alinma; bunlarin hepsi ofkeye doner mi?
  • Ilk hayal kirikliginin otesine gecemeyen birey (memeden kesilen bebek), iliskideki endorfin-sonrasi doneme gecebilir mi?
• Ask hafiflediginde, iliski baslarken cogu ciftin atladigi kisim: yas
  • Askin kaybi
• Ask kaybedildiginde yaratilan yeni tanimlar: ebeveynlik
  • “Gordun mu annesi/babasi”

• Ileri-orta yasta beliren soru: hayatimi nasil gecirdim?

• Ideal iliskiler: askin, mantigin, gelecegin, bagliligin; her seyi barindiran iliskiler.
  • Gercekci mi?
• Toplum/mahalle baskisi, daha dogmadan basliyor.
  • Ustune kafa yormazsak iliskiler “zorunlu secmeli” dersler gibi
  • Toplumsal ne yapiyor:
    • Partneri tarif ediyor (kadin-erkek nasil davranir)
    • Iliski bicimlerini tarif ediyor (sevgili, sozlu, evli, vs)
• “Simdi biz neyiz”
  • Iliskiyi kaybetme anksiyetsiyle soylenen bir soz mu?
  • Toplumsalin “artik hadi fazla zaman kaybetmeyin” baskisi mi?
  • Toplumsal, bireylerin iliski icinde varligini golgelemez, engellemez mi?
• Aile kavramini kutsal bulan bir toplum, farkli iliski tiplerini reddeder.

3. Psikoterapi, benzerleri ve sinirlar

Soylesi: Agah Aydin, Alev Candar, Cemal Dindar, Didem Dogan (kolaylastirici)

Psikoterapi nedir, ne degildir?

• Psikoterapi ne degildir?
  • Bilgilenme, bilgilendirme sureci degildir.
  • Ogut verme yeri degildir
    • Eskiden Bakirkoy Ruh Sinir’de ilac yazilir, ogut verilirdi.
    • Pedagojik bir yer idi.
  • Yasamin disinda, ara ara gidilen bir yer degildir.
  • Terapi gunah cikarma yeri degildir.
    • Olumsuz duygularin bosaltildigi bir diyaliz makinesi degildir.
    • Bunlar “terapi bagimliligi” yaratabilecek seylerdir.
      • Danisanin bagimlilik duymamasi, iyi bir terapistin dikkatinde olmalidir.
      • Ote yandan terapistin bagimlilik duydugu hikayeler de cokcadir.
  • Terapi, kisinin zayifliklarini giderme yeri degildir.
    • Bunu danisan yapabilir, terapist degil.
    • Seans odasindan aldiklariyla toplumun ve iliskinin donusturucu gucuyle danisan donusebilir.
• Psikoterapi nedir?
  • Baska turlu erisilemeyecek bilgiye erisme yoludur.
    • Terapistin rolu —> Destekleyici vs aciklayici?
  • Terapist ve danisan arasinda, cercevesi belirlenmis bir yasantidir.
    • Yasanti olmayan bir terapi donusturucu degildir.
  • Kendini bilmektir.
    • Bilgiyle, baskasinin destegiyle, otekilerle gerceklesmez.
    • Icsel bilgilenmedir.
  • Huzursuzlugun mekanidir.
    • Bu gerilim tasinabiliyorsa terapi sureci ilerliyordur.
• Terapist, biten terapinin ardindan yas tutar.
• Terapist, danisanin savunmalari ve dis dunyanin gercekligi/yasantilari arasinda notr konumda kalmak durumundadir.
  • Uzerine konusulabilen her seyde notr kalinabilir.

Cerceve

• Cerceve = sureklikler, sabitlikler, kolonlar
  • Terapinin cercevesi, gerekirse her seans yeniden sekillenir. Bunun aksi, terapistin notr pozisyonunu bozabilir.
  • Cerceve, terapinin gercek kurucu diyalektigi —> Danisan yikmak, terapist kurmak ister
  • Cerceve, terapideki ucuncudur —> Terapinin kendisidir.
  • Terapinin uc sacayagi:
    • Terapistle kurulan iliski ve aktarim, terapistin notralitesi ve terapistin yorumlari.
  • Cerceve bilindigi surece, disinda kalan bilinmezlik terapist icin okay’dir.
• Terapi odasinin disindaki cerceveyi de konusmak lazim.
  • Bu, kimlere acik? Toplumun hangi kesimleri erisebiliyor? Konteynrlarda terapi verebilmek icin deprem olmasi sart miydi?

Random thoughts

• Iliski: baskasi adina baskasinin beklentilerini anlama ve ona uygun davranma halidir.
  • Insan ayni karsisinda bile baskasiyla beraberdir.
  • Iliski hayatin ozundedir.
• Kaygi, otekinin arzusunun ne oldugunu bilmedigimiz yerde yasanan seydir.
  • Ask, kayginin cok yogun yasandigi bir yerdir —> bu yuzden hemen evleniriz
• Klein, Freud, Lacan; hepsinde temalar ortaktir.
  • Ilk sevilen otekinin (anne) arzusunu anlama, onu doyurma ve doyuramamanin yarattigi kaygi.
  • Bu anlamda farkli ekoller birbirinden cok da uzak degildir.
• Pandemi suresinde ev guvenli alanken depremle beraber guvensiz hale geldi.
  • Odanin disini guvenli hale getirmek de terapinin gorevi mi oldu?
• Iki mekanizma: Bastirma ve yadsima
  • Bastirma, sembolize edilen seyin inkari uzerinedir. Dile gelebildigi icin donusu olur, ornegin ruyalar
  • Yadsima, bilmedigimiz konusamadigimiz seylerle alakalidir. Bu yuzden sadece konusmak bile iyidir, ornegin depremi konusmak.
• Kaygi —> bastirma/baskilama —> bilincdisi
  • Freud’un hatasi: kayginin sebebi bastirmadir.
  • Baskilamayi en cok dinler kullaniyordu —> Freud’dan bu yana bu azaldi.
  • Artik baskilamadan uzaklasip hakikati aramaya gidiyoruz.

4. Yapay zeka ve toplum bilimleri

4.1. Yeni-akim yapay zekayla etkilesim olasiliklarini tasarlarken (Kemal Kuşçu)

• Joseph Weizenbaum (ELIZA) —> Soru sorabilen bir arayuz?
• Klasik psikoterapi:
  1. Tanimla
  2. Kategorize et
  3. Model olustur
  4. Gerceklik ara / ogren
• Arayuz tasarimi bundan daha farkli, cok daha dinamik:
  1. Deneyimi anla
  2. Yeniden ve farkli cercevele / olasiliklara dokun
  3. Denemeler olustur
  4. Yanilarak ogren
• Yeni teknolojilerin gelisim hizini belirleyecek seyler: deneyim merkezli icgoru, deneme, elestirel tahayyul hayal kurgu ve ortaklasma.

4.2. Bilinc, ozbilinc ve yapay zeka (Bülent Somay)

• “Dogal ve yapay zeka arasindaki fark nedir” sorusunun yaniti bilincte yatiyor.
  • Tipki hayvani insandan ayiran seyin “bilinc” olmasi gibi
• Hegel: Bilincli canli, ozbilince sahip olandir.
  • Kendi bilincinin farkinda olan

4.3. Yeni-akim yapay zeka: vaatler ve sinirlar (Güven Güzeldere)

• Yeni akim YZ sistemleri “terapi seansi” yapabilir mi? —> Yapiyor bile!
• Yeni-akim YZ bize nasil bir gelecek vaat ediyor?
  • Fully automated luxury communism?
• YZ’nin basarisi, bize dil ve bilissel bilim hakkinda neler soyluyor?

5. Kitap onerileri

• Ailenin Ötesi - Başka Bir Üreme, Cinsellik ve Kardeşlik Rejimi İçin Öneriler (Bulent Somay)
• Tarihin Bilinçdışı (Bulent Somay)
• Psikanaliz ve Göç: Gitmek mi Kalmak mı? (Kolektif)